Άρθρο του κ. Γεωργίου Ι. Βαρβία στα “Χανιώτικα Νέα”
Παρότι η προσδοκία του επιχειρηματικού κόσμου (αλλά και των φοροτεχνικών) για την πλήρη και αμετάκλητη κατάργηση του Κώδικα Τελών Χαρτοσήμου (Κ.Τ.Χ.) δεν πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά, η Κεντρική Διοίκηση προχώρησε στον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου, καθώς οι απαρχαιωμένες διατάξεις του Κ.Τ.Χ. είχαν ξεπεραστεί προ πολλού από τα σύγχρονα συναλλακτικά δεδομένα.
Τον Σεπτέμβριο του 2024 ψηφίστηκε ο νόμος 5135/2024 (ΦΕΚ Α’ 147/16-09-2024), που κατήργησε το Π.Δ. της 28ης Ιουλίου 1931 – Κώδικας Τελών Χαρτοσήμου, εισάγοντας παράλληλα το αποκαλούμενο «Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγών» (Ψ.Τ.Σ.) το οποίο επιβάλλεται από 1.12.2024. Συναλλαγές που καταρτίστηκαν ή διενεργήθηκαν μέχρι την 30η Νοεμβρίου 2024 επιβαρύνονται με τέλος χαρτοσήμου και η βεβαίωση τους μπορεί να γίνει και μετά την 1η Δεκεμβρίου 2024, με την επιφύλαξη των διατάξεων περί παραγραφής.
Γενικές αρχές του Ψ.Τ.Σ.
Το Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται σε συγκεκριμένες συναλλαγές που αναφέρονται στον Ν.5135/2024. Αντίθετα με ότι ίσχυε στον Κ.Τ.Χ., όπου το τέλος χαρτοσήμου επιβάλλονταν μόνο επί των συντασσόμενων εγγράφων (αρχή της τυπικότητας) που είχαν καταρτισθεί στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό, υπό προϋποθέσεις, πλέον το κρίσιμο σημείο για τον χρόνο επιβολής του Ψ.Τ.Σ. δεν αποτελεί η σύναψη συμφωνίας για την διενέργεια μια συναλλαγής αλλά η εκτέλεση και η πραγματοποίηση της. Επίσης το Ψ.Τ.Σ. οφείλεται για κάθε συναλλαγή αυτοτελώς, ανεξάρτητα αν εμφανίζεται ή όχι καταρτιζόμενη σε ένα έγγραφο μαζί με άλλες συναλλαγές (αρχή της αυτοτέλειας των συναλλαγών). Tο Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται και στις συμβάσεις που καταρτίζονται υπό όρο, αίρεση ή προθεσμία.
Το νέο τέλος επιβάλλεται χωρίς να εξετάζεται ο τόπος πραγματοποίησης της συναλλαγής, ούτε ο τόπος κατάρτισης ή εκτέλεσης της σύμβασης που ρυθμίζει την συναλλαγή, όπως ίσχυε στον Κ.Τ.Χ. (αρχή της εδαφικότητας). Εφαρμόζεται όμως σε συναλλαγές κατά τις οποίες ένας τουλάχιστον εκ των συναλλασσόμενων είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος ή έχει μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, κατά την έννοια των διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (αρ. 6 Ν.4172/2013).
Οι διατάξεις του Ν.5135/2024 δεν εφαρμόζονται σε συμβάσεις και συναλλαγές που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής:
α) του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ν. 5144/2024, Α’ 162)
β) του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (ν. 2961/2001, Α’ 261)
γ) του α.ν. 1521/1950 (Α’ 245), περί φορολογίας μεταβίβασης ακινήτων
δ) του Μέρους Δεύτερου, περί επιβολής ειδικού φόρου τραπεζικών εργασιών, και του Μέρους Τρίτου, περί επιβολής φόρου στη συγκέντρωση κεφαλαίου, του ν. 1676/1986 (Α’ 204), και
ε) του άρθρου 27 του ν. 2873/2000 (Α’ 285), περί τέλους μεταβίβασης αυτοκινήτου οχήματος.
Υποκείμενοι στο Ψ.Τ.Σ. (αρ. 4 Ν.5135/2024)
Υποκείμενος στο Ψ.Τ.Σ., αν δεν ορίζεται διαφορετικά στον νόμο, είναι:
α) επί συναλλαγών των άρθρων 7 έως 21 (αναλογικό τέλος συναλλαγής) ο λήπτης της χρηματικής παροχής ή ο ωφελούμενος από αυτές ή, σε περίπτωση που ένας εκ των συμβαλλομένων είναι το Δημόσιο ή φορέας γενικής κυβέρνησης, ο έτερος συμβαλλόμενος,
β) επί συναλλαγών των άρθρων 22 έως 29 (αναλογικό τέλος συναλλαγής) ο συναλλασσόμενος με το Δημόσιο ή τον φορέα γενικής κυβέρνησης, και
γ) επί των πράξεων του άρθρου 30 (πάγιο τέλος συναλλαγής) ο αιτούμενος την έκδοση διοικητικής άδειας ή άλλου διοικητικού εγγράφου.
Δεν είναι υποκείμενοι του Ψ.Τ.Σ. (λόγω ιδιότητας):
α) το Δημόσιο και οι φορείς γενικής κυβέρνησης της περ. β) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), συμπεριλαμβανομένων των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης,
β) οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους και
γ) το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Συντελεστές και Πάγια τέλη του Ψ.Τ.Σ.
Το Ψ.Τ.Σ. υπολογίζεται κατά περίπτωση είτε ως ποσοστό επί του οικονομικού αντικειμένου της συναλλαγής, βάσει των άρθρων 7 έως 29 (αναλογικό τέλος), είτε ως σταθερό ποσό βάσει του άρθρου 30 για την αντίστοιχη διοικητική πράξη (πάγιο τέλος).
Οι συντελεστές που εφαρμόζονται για την επιβολή του αναλογικού τέλους, είναι τέσσερις και παρατίθενται ενδεικτικά οι σημαντικότερες περιπτώσεις κατά συντελεστή:
- 3,60% (α) Επαγγελματικές μισθώσεις εφόσον δεν έχει επιλεγεί η υπαγωγή τους σε καθεστώς ΦΠΑ, β) δάνεια πλην της περίπτωσης που αναφέρεται παρακάτω, γ) αποζημιώσεις, δ) τόκοι υπερημερίας καθώς και τόκοι που επιδικάζονται από δικαστικές αποφάσεις ή προκύπτουν από απόγραφα), ε) συναλλαγές όπου ο ένας συμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο, Δήμος ή ΝΠΔΔ.
- 2,40% (α) Δάνεια στα οποία είτε όλοι οι συμβαλλόμενοι είναι φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, είτε τουλάχιστον ένας από τους συμβαλλόμενους έχει τη νομική μορφή της Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ), β) χρηματικά ποσά ή συνδρομές που καταβάλλονται σε επιμελητήρια, ενώσεις, συλλόγους, γ) πρόστιμα, χρηματικές ποινές & έξοδα ποινικής διαδικασίας που εισπράττονται από το Δημόσιο).
- 1,20% (α) Αμοιβές μελών Δ.Σ. Ανωνύμων Εταιρειών, διαχειριστών ΕΠΕ και ΙΚΕ, συνεταιρισμών, σωματείων, συλλόγων, ακόμη και αν παρέχονται υπό μορφή ποσοστών ή εξόδων κίνησης, β) καταθέσεις & αναλήψεις από και προς νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που διενεργούνται από εταίρους, μετόχους ή άλλα πρόσωπα, εφόσον δεν πρόκειται για απολήψεις έναντι κερδών και εφόσον πρόκειται για κεφαλαιουχικές ή προσωπικές εταιρείες που συστάθηκαν στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή, γ) συνδρομές καταβαλλόμενες σε σωματεία.
- 0,30% (περιπτώσεις προσκομιζόμενων επιταγών («πινάκια») σε εγκατεστημένα στην Ελλάδα πιστωτικά ιδρύματα για είσπραξη, ενεχυρίαση ή φύλαξη).
Υπόχρεος για τη δήλωση και την απόδοση του Ψ.Τ.Σ.
Υπόχρεος για τη δήλωση και την απόδοση του τέλους είναι ο υποκείμενος στο Ψ.Τ.Σ., εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στον νόμο. Ωστόσο αν ένας από τους συναλλασσόμενους είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής και χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και ανεξαρτήτως της νομικής μορφής των συναλλασσόμενων, υπόχρεος για την απόδοση του Ψ.Τ.Σ. είναι ο έτερος συναλλασσόμενος. Αν ένας από τους συναλλασσόμενους είναι νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα και ο έτερος είναι φυσικό πρόσωπο, υπόχρεος για την απόδοση του Ψ.Τ.Σ. είναι το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα.
Οι συναλλασσόμενοι συμφωνούν την μεταξύ τους κατανομή της επιβάρυνσης που αντιστοιχεί στο Ψ.Τ.Σ., ανεξαρτήτως του υποκείμενου στο τέλος ή του υπόχρεου για τη δήλωση και απόδοσή του.
Υποβολή Δήλωσης και απόδοση του Ψ.Τ.Σ.
Η δήλωση απόδοσης του Ψ.Τ.Σ. υποβάλλεται ηλεκτρονικά, (μέσω της ψηφιακής πύλης «myAADE» στη διαδρομή Εφαρμογές > Φορολογικές Υπηρεσίες > Τέλη & ειδικοί φόροι > Ψηφιακό τέλος συναλλαγής) μέχρι την τελευταία ημέρα του επόμενου μήνα από τον μήνα που αφορά και περιλαμβάνει τις συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν κατά τον μήνα αυτόν και την οικονομική αξία τους (Α.1149/2024). Το Ψ.Τ.Σ. αποδίδεται εντός της ίδιας προθεσμίας.
Σημεία ενδιαφέροντος του Ν.5135/2024 – Διαφοροποιήσεις σε σχέση με τον Κ.Τ.Χ.
- Ειδικά σε ότι αφορά στα δάνεια, το Ψ.Τ.Σ. επιβάλλεται σε δάνεια έντοκα και άτοκα καθώς και σε πιστώσεις κάθε είδους, εξομοιούμενες με δάνεια και πιστωτικές κάρτες. Επίσης επιβάλλεται σε πράξεις μετατροπής του συνόλου ανεξόφλητης οφειλής που απορρέει από δανειακή σύμβαση (κεφάλαιο και τόκοι) σε νέο δάνειο, εφόσον το αρχικό δάνειο δεν είχε υπαχθεί σε ΨΤΣ ή είχε νόμιμα απαλλαγεί από αυτό.
Κατά παρέκκλιση, δεν επιβάλλεται το νέο τέλος στη περίπτωση που δανειστής ή οφειλέτης είναι χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ή ίδρυμα πληρωμών του ν. 4537/2018 ή ίδρυμα ηλεκτρονικού χρήματος του ν. 4021/2011 ή διαχειριστής πιστώσεων του Ν. 5072/2023 που αδειοδοτείται ή εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, ή όταν δανειστής είναι αλλοδαπή τράπεζα κατά την έννοια του άρθρου 36 του ν. 3220/2004, ή πρόκειται για ομολογιακά δάνεια του Ν. 4548/2018.
Το επιβαλλόμενο Ψ.Τ.Σ. ανά δάνειο δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ (αρ. 8 παρ. 4 Ν.5135/2024).
- Καταργούνται ορισμένες περιπτώσεις επιβολής χαρτοσήμου, όπως σε συμβάσεις χρησιδανείων, συμβατικών τόκων δανείων και πιστώσεων, ασφαλιστικών συναλλαγών, σύσταση και αύξηση κεφαλαίου μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων/οντοτήτων, αντίθετα με όσα προέβλεπε ο Κ.Τ.Χ.
- Στις συμβάσεις Συμβιβασμού, του άρθρου 871 του Αστικού Κώδικα, το τέλος επιβάλλεται επί του συμφωνούμενου ποσού και όχι στο αρχικώς αξιούμενο ποσό όπως ίσχυε με τις διατάξεις του Κ.Τ.Χ.
- Στην περίπτωση των παρεπόμενων συμφώνων και ποινικών ρητρών, αφαιρείται από το καταβλητέο ποσό, κάθε ποσό που έχει καταβληθεί ως Ψ.Τ.Σ. για την κύρια σύμβαση.
- Κατά παρέκκλιση των όσων ισχύουν για τις αμοιβές που καταβάλλονται σε μέλη διοίκησης, δεν επιβάλλεται Ψ.Τ.Σ. στις αμοιβές μελών διοικητικών συμβουλίων Α.Ε., διαχειριστών Ε.Π.Ε. και Ι.Κ.Ε. στην περίπτωση που αυτές καταβάλλονται μέσω της διανομής κερδών.
- Δεν επιβάλλεται «Ψ.Τ.Σ» στις πωλήσεις των πλοίων, υπό ελληνική σημαία, εφόσον η μεταβίβαση αυτών υπόκειται σε φόρο μεταβίβασης, σύμφωνα με τον Α.Ν. 1521/1950 (Α’ 245).
Γεώργιος Ι. Βαρβίας
Ορκωτός ελεγκτής λογιστής – APEX ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ
Διδάσκων στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα του Ι.Ε.Σ.Ο.Ε.Λ.